Η άκρη του νήματος...

Για να φτάσει κανείς στη πόρτα του ειδικού, η ζωή τον έχει στριμώξει κάπου στη γωνία. Ότι ήξερε πως μπορεί να τον βοηθήσει το έκανε . Φώναξε , παρακάλεσε , πίεσε τον άλλο να κάνει κάτι , πιέστηκε να μην κάνει κάτι ο ίδιος , χτηπήθηκε , σώπασε , έκλαψε -τίποτα δεν είχε αποτέλεσμα. Ότι και να κάνει , όπως και να αντιμετωπίσει τα πράγματα , αισθάνεται οτι τίποτα δεν αλλάζει. Γιατί τελικά εκείνο που δεν βλέπει είναι οτι φοράει συγκεκριμένα γυαλιά. Αν φοράς πράσινα γυαλιά , θα πρασινίζει ο κόσμος. Ακόμα πιο καθοριστικό είναι οτι νομίζει πως η ζωή είναι πράσινη. Ούτε καν υποπτεύεται οτι φοράει πράσινα γυαλιά. Αυτή είναι η πραγματικότητα του. Με αυτά τα γυαλιά όλα γύρω του και μέσα του τα βλέπει σταθερά και αναλλοίωτα. Τα βλέπει και απομονωμένα το ένα απο το άλλο. Δεν μπορεί να κάνει τις συσχετίσεις που χρείαζονται για να δει εναλλακτικές λύσεις.

Αναπόφευκτα τις αναζητάει σε συγκεκριμένα προβλήματα που τον απασχολούν. Είναι σαν να λέει στον ειδικό : "Λύσε μου το πρόβλημα που με απασχολεί , βοήθησε με να βρώ τρόπο να συνετιστεί η κόρη μου, να μαζευτεί ο άντρας μου, απάλλαξε με απο τους πονοκεφάλους μου, τις φοβίες μου. Τη γενικότερη κατάσταση της ζωής μου δεν μπορείς να την αλλάξεις . Είναι δεδομένη ". 

Μέσα απο αυτή τη θέαση της ζωής συχνά αποδίδουμε τα προβλήματα μας σε δυσμενείς εξωτερικούς παράγοντες. Παράγοντες που μπορεί να αφορούν είτε το παρελθόν ("ήμουν φτωχός και δε σπούδασα") είτε μεταφυσικές δυναμείς και καθοριστικές καταβολές (" η τύχη μου", "η κληρονομικότητα μου") είτε την ευρύτερη κοινωνική συγκυρία ("υπάρχει κοινωνική αδικία") και τις συνθήκες εργασίας μέχρι τον στενότερο κύκλο που είναι η οικογένεια ("με καταπιέζουν", "δεν αναγνωρίζεται η αξία μου"). Όμως η μεγαλύτερη  βαρύτητα πέφτει στις στενές δυαδικές σχέσεις (" ο σύζυγος είναι αδιάφορος", "το παιδί μου είναι ατίθασο", "η μάνα μου είναι συνεχώς άρρωστη"), κ.λ.π. Συχνά βέβαια αποδίδουμε τα προβλήματα και σε δικά μας "ελαττώματα" και μειονεκτήματα ("δεν είμαι άξιος για τίποτα", " δεν τα βγάζω πέρα στη ζωή", "είμαι αδύναμος χαρακτήρας", είμαι ανίκανη μάνα", κ.λ.π.). Άλλωστε πάλι εντοπίζουμε κάποια δευτερεύοντα χαρακτηριστικά (" είμαι ευαίσθητος", "υποχωρώ συνεχώς", νευριάζω εύκολα", "είμαι εύπιστος") που τα γενικεύουμε. Τους δίνουμε κεντρική θέση προκειμένου να εξηγήσουν τα αδιέξοδα...
Επιμένοντας στην ίδια στάση δεχόμαστε τις ίδιες αντιδράσεις και έτσι ενδυναμώνουμε την αρχική μας θέση. Η κυκλική και επαναληπτική αυτή διαδικασία, οι συνεχείς δηλαδή αυτοεκπληρούμενες προφητείες , παγώνει τη συμπεριφορά μας και τα συναισθήματα μας τόσο πολύ, ώστε να μοιάζουν σταθερά , ενδογενή στοιχεία. Αυτές οι μεμονομένες πλευρές του χαρακτήρα δεν αντιμετωπίζονται ως μέρος μιας σύνθετης δυναμικής κατάστασης.     Για παράδειγμα , η απόφαση που πήραμε , συνήθως ασυνείδητα , να μην ενεργοποιηθούμε ( να μείνουμε αδύναμοι, αναποφάσιστοι, παθητικοί), δεν είναι εκδήλωση προσωπικής μας αδυναμίας και αμετάβλητο στοιχείο του χαρακτήρα μας που κληρονομείται ,αλλά συστατικό του ρόλου μας. Χαρακτηρίζει κανείς τον εαυτό του αδύναμο, γιατί η ορατ'η συμπεριφορά αυτό του λέει. Συχνά όμως ο ρόλος που διαδραματίζουμε στην οικογένεια απαιτεί την προβολή της "αδυναμίας" γιατί έτσι εξυπηρετείται η διατήρηση των ισορροπιών. Εξαντλούμε όλη τη δύναμη και την αποφασιστικότητα μας για να μείνουμε αδύναμοι και αναποφάσιστοι. Οι γυναίκες το ξέρουν αυτό καλά. Τελικά τι είμαστε , δυνατοί ή αδύνατοι;
Οι αλλαγές που επιδιώκουμε μπορεί να προκύψουν μόνο αν ανασκευάσουμε τις αλήθειες μας. Η ίδια η απόφαση να αναθεωρήσουμε όσα πιστεύουμε είναι η πρώτη σημαντική πληροφορία που εισχωρεί σαν φώς στο σκοτεινό δωμάτιο. Η πρώτη αχτίδα είναι  ότι μπορεί να γίνουν και αλλιώς τα πράγματα...

Η αφετηρία για την αλλαγή ταυτίζεται με την απόφαση μας να μείνουμε ανοικτοί στην πιθανότητα οτι μπορεί να υπάρχει και άλλος τρόπος να δούμε τα πράγματα...

 Απόσπασμα από : ΤΟ ΜΩΒ ΥΓΡΟ , Χάρις Κατάκη , Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα , 1995.